Azərbaycanın dünya turizmində mövqeyi güclənir
Azərbaycan 2017-ci il üçün Birləşmiş Millətlər Təşkilatının Ümumdünya Turizm Təşkilatına (UNWTO) sədrlik etmək üçün seçilib. Bu qərar 31 oktyabrda Misirin Luksor şəhərində keçirilmiş təşkilatın 104-cü İcraiyyə Şurasının iclasında qəbul olunub.
Azərbaycan adından çıxış edən ölkənin Mədəniyyət və Turizm naziri Əbulfəs Qarayev, UNWTO-nun turizm sahəsində göstərdiyi töhfələri və 2017-ci ilin Davamlı İnkişaf üçün Beynəlxalq Turizm İli elan olunmasını qeyd edərək, Azərbaycan sədrliyi dövründə bu sahədə irəli sürüləcək bütün təşəbbüsləri dəstəkləyəcəyini bildirib. BMT-nin strukturunda ixtisaslaşmış bir qurumun icraiyyə komitəsinə sədr təyin olunmaq, Azərbaycanın turizm sahəsində beynəlxalq nüfuzunun göstəricisidir.
Son dövrlərdə Azərbaycanın turizm sahəsində həyata keçirdiyi tədbirlər nəticəsində bu sahənin inkişafı üçün əlverişli şərait yaranmış və yerli turizmin rəqabət qabiliyyəti artmışdır. Bu, xüsusilə ərəb ölkələrindən gələn turistlərin sayının artması ilə sübut olunur.
Fars körfəzi ölkələrinin vətəndaşları üçün vizaların sadələşdirilməsi bu artımda mühüm rol oynayıb. Qeyd edilməlidir ki, 2016-cı il Qlobal Müsəlman Səyahət İndeksinə (GMTİ) görə, Azərbaycan müsəlman turistlər üçün ən yaxşı turizm istiqamətləri sırasındadır. Azərbaycan, həmçinin postsovet məkanında, xüsusilə Rusiyada məşhurluğunu qoruyur.
Dil:
Azərbaycanın rəsmi dövlət dili türk dilləri qrupuna daxil olan azərbaycan dilidir. Əhalinin əksəriyyəti rus dilini sərbəst danışır və ingilis dili otel, restoran və ticarət mərkəzlərində geniş istifadə olunur.
Valyuta:
Azərbaycanın milli valyutası Manatdır (AZN). Xarici valyutanın dəyişdirilməsi bank və mübadilə məntəqələrində mümkündür. Banklar iş günləri saat 09:00-dan 17:00-a qədər işləyir. 1$ = 1.70 AZN.
Asan Viza
Azərbaycana səyahət heç vaxt bu qədər asan olmayıb. Elektron viza üçün müraciət edin, gəlin və Xəzər dənizi sahillərində unudulmaz səyahət yaşayın. Müraciət formasından asılı olaraq vizalar ya 3 gün ərzində (standart müraciət), ya da 3 saat ərzində (təcili müraciət) verilir. http://evisa.gov.az/
Təhlükəsizlik
Azərbaycan Cənubi Qafqaz bölgəsinin ən sabit və təhlükəsiz ölkəsidir. Azərbaycan xalqı qonaqpərvər və mehribandır, digər xalqların adət-ənənələrinə və dinlərinə hörmətlə yanaşır. Turistlər burada özlərini rahat və təhlükəsiz hiss edirlər.
Təcili yardım nömrələri:
Təcili yardım: 103
Yanğınsöndürmə: 101
Qaz xidməti: 104
Polis: 102
Zəng vaxtı: 106
Qeyd: Təcili yardım operatorları əsasən Azərbaycan, türk və rus dillərində danışırlar. İngilis dili geniş yayılmayıb.
Foto və video çəkiliş
Adi turist foto və video çəkilişinə icazə verilir (bəzi obyektlər istisna olmaqla). Lakin küçədə və ya ictimai yerlərdə tanımadığınız insanları çəkərkən etik baxımdan icazə istəməyiniz tövsiyə olunur.
Alkoqollu içkilər
Bütün restoran və barlarda alkoqol təqdim olunur. Həmçinin market və mağazalardan (18 yaşdan yuxarı şəxslər üçün) məhdudiyyətsiz alına bilər.
Tibbi xidmətlər
Dövlət tibb müəssisələrində təcili yardım pulsuz göstərilir. Təcili yardım xidmətinə (012) 103 nömrəsi ilə 24 saat zəng etmək olar. Bir çox özəl klinikalar və tibb mərkəzləri də fəaliyyət göstərir, və həkimlərin əksəriyyəti ingilis dilini bilir. Bəzi apteklər gecə saatlarında da işləyir.
Nəqliyyat
Azərbaycanda hava, dəmir yolu, avtomobil, dəniz və boru kəməri nəqliyyat sistemləri mövcuddur. Azərbaycan Avropa ilə Orta Asiya, Yaxın və Uzaq Şərq arasında ən qısa yoldur. TRACECA və Şimal-Cənub nəqliyyat dəhlizləri, həmçinin Qara dəniz və Xəzər dənizini birləşdirən magistral yollar Azərbaycan ərazisindən keçir.
İnternet və beynəlxalq əlaqə
Ölkə ərazisində GSM və LTE mobil rabitəsi fəaliyyət göstərir. Bütün mobil operatorlar rouminq xidmətləri təqdim edir. Xüsusilə şəhər mərkəzində, otel, restoran və biznes mərkəzlərində pulsuz Wi-Fi mövcuddur. Şəhərdə çoxlu sayda taksofon var və qəpiklər qəzet köşklərində satılır. Azərbaycanın beynəlxalq telefon kodu: +994, Bakı: (0)12.
Vergisiz alış-veriş (Tax Free)
Azərbaycan xarici vətəndaşlara (əsasən turistlərə) alınmış mallara görə ödənilən ƏDV-nin (Əlavə Dəyər Vergisi) tam və ya qismən qaytarılmasını nəzərdə tutan Tax Free sistemini tətbiq edib. Bu sistem turistlərin ölkəyə marağının artırılması, turizmin davamlı inkişafının təmin olunması və rəqabət qabiliyyətinin gücləndirilməsi məqsədi daşıyır.
Tax Free loqosu olan mağazalarda alınan, kommersiya məqsədi daşımayan məhsullara görə ödənilən 18%-lik ƏDV, ölkədən hava yolu ilə çıxarkən hava limanında geri qaytarılır. ƏDV-nin qaytarılması üçün alış-veriş bir elektron-qaimə üzrə minimum 400-450 AZN olmalı və 90 gün ərzində ölkədən çıxarılmalıdır. Alıcı ƏDV-ni nağd və ya bank kartı vasitəsilə ala bilər. ƏDV-dən 20% operatorun xidmət haqqı və bank xərcləri çıxıldıqdan sonra ödəniş həyata keçirilir.
Azərbaycan şərabı
Azərbaycan şərabları ölkənin bir çox bölgələrində istehsal olunur. XX əsrdəki sovet dövrünə qədər, Azərbaycanın inkişaf etmiş bir şərabçılıq sənayesi vardı və bu tarix eramızdan əvvəl II minilliyə qədər uzanır. Kültepe, Qarabağlar və Gələcik ərazilərində aparılan arxeoloji qazıntılarda daş fermentasiya və saxlama qabları, qalıqlar və üzüm toxumları aşkar edilmişdir.
Qədim yunanlar eramızdan əvvəl VII əsrdə Azərbaycanın bu ərazisində şərabçılığın mövcud olduğunu bilirdilər – bu haqda Herodot yazır. Daha sonra eramızdan əvvəl I əsrdə Strabon burada “Albaniya” adlı Azərbaycan şərabından bəhs etmişdir. Ərəb tarixçiləri və coğrafiyaçıları – xüsusilə Əbül-Fida, Əl-Məsudi, İbn Həvqal və Əl-Müqəddəsi – İslam fəthindən sonra belə Gəncə və Bərdədə geniş yayılmış üzümçülük sahələrini təsvir ediblər. Kommunizmin süqutundan və Azərbaycanın müstəqilliyinin bərpasından sonra Azərbaycan şərabçılığının yenidən dirçəldilməsi və müasirləşdirilməsi istiqamətində ciddi səylər göstərilmişdir.
Bu gün üzüm bağları Qafqaz dağlarının ətəklərində və Kür çayının yaxınlığında yerləşən Kür-Araz ovalığında yerləşir. XXI əsrdə Azərbaycan şərab istehsalında istifadə olunan üzüm sortları arasında Pinot noir, Rkatsiteli, Pinot blanc, Aligote, Matrassa, Podarok Maqaracha, Pervenets Maqaracha, Ranni Maqaracha, Doina, Viorica və Kişmiş Moldavski yer alır. Azərbaycana məxsus yerli üzüm sortlarına isə Ağ Şanı, Dərbəndi, Nail, Bayanışirə, Qamaşara, Gəncə Çəhrayı, Bəndi, Mədəni, Qara Şanı, Arna-Qrna, Zeynəbi, Misgəli, Xındoğni, Ağdam Keçimcəyi, Təbrizi və Marandi daxildir.
Azərbaycan Xəzər dənizi regionunun əsas şərab istehsalçılarından biridir. Müasir şərab istehsalı Sovet dövründə, xüsusilə 1970-ci illərdə, taxıl sənayesinin inkişafı əvəzinə şərabçılığın genişləndirilməsinin üstün tutulması ilə böyük vüsət almışdır.
Azərbaycan xalçaları:
Xalçaçılıq Azərbaycanda ən qədim və geniş yayılmış xalq sənəti növlərindən biridir. Azərbaycan xalçalarının ilkin nümunələri eramızdan əvvəl V əsrdə yaşamış yunan alimi Ksenofontun əsərlərində qeyd olunub. Ərəb və fars tarixçiləri, habelə orta əsrlərdə Azərbaycana səfər etmiş Avropa səyyahları xalqımızın xalçalarının gözəlliyini xüsusi vurğulamışlar.
XIX əsrdən başlayaraq, Azərbaycan xalçaları haqqında ətraflı məlumat Avropa ölkələrində nəşr olunan Şərq incəsənətinə dair kitabların əsas mövzularından birinə çevrilmişdir. Ornamenti və kompozisiya xüsusiyyətlərinə görə Azərbaycan xalçaçılıq sənəti yeddi məktəbə bölünür: Quba, Bakı (Abşeron), Şirvan, Gəncə, Qazax, Qarabağ və Təbriz.
Bu gün qədim Azərbaycan xalçalarının nadir nümunələri dünyanın bir çox məşhur muzey və qalereyalarında nümayiş olunur – Nyu-York Metropolitan Muzeyi, Boston Təsviri Sənətlər Muzeyi, Filadelfiya İncəsənət Muzeyi, London Viktoriya və Albert Muzeyi, Sankt-Peterburq Ermitaj Muzeyi, Parisdəki Luvr Muzeyi, Vatikan və digərləri. Elə buna görə də, 2010-cu ildə Azərbaycan xalçası UNESCO tərəfindən Qeyri-Maddi Mədəni İrsin Reprezentativ Siyahısına daxil edilmişdir.
Azərbaycan iqtisadiyyatı
Azərbaycan iqtisadiyyatında neft və qazın əhəmiyyəti nə dərəcədə böyükdür? Bu suala qısa cavab: çox böyükdür.
Azərbaycan Respublikası Dövlət Neft Fondu 1999-cu ilin dekabrında yaradılmışdır. Fondun əsas məqsədi ölkənin neft sərvətindən gələcək nəsillərin də bərabər şəkildə faydalanmasını təmin etmək, eyni zamanda bu gün əhalinin iqtisadi rifahını yüksəltmək və gələcək nəsillər üçün iqtisadi təhlükəsizliyi qorumaqdır (Azərbaycan Respublikası Dövlət Neft Fondu, 2009).
Fondun fəaliyyəti aşağıdakı istiqamətləri əhatə edir: makroiqtisadi sabitliyin qorunması, maliyyə-vergi intizamının təmin edilməsi, neft gəlirlərindən asılılığın azaldılması və qeyri-neft sektorunun inkişafının stimullaşdırılması. 2010-cu ilin oktyabrına olan məlumata əsasən, fondun aktivləri 14.9 milyard avroya (21.7 milyard ABŞ dolları) çatmışdı (Azərbaycan Respublikası Dövlət Neft Fondu, 2010).
Azərbaycanın sürətli iqtisadi inkişafı və bir sıra göstəricilər üzrə ciddi irəliləyiş əldə etməsi ölkənin yüksək insan inkişafına malik ölkələr siyahısına daxil edilməsinə şərait yaratmışdır. Məsələn, Azərbaycanın Birləşmiş Millətlər Təşkilatının İnsan İnkişafı İndeksi (HDI) üzrə sıralaması əhəmiyyətli dərəcədə yaxşılaşmışdır.
2010-cu ildə indeks 0.713 bal ilə ən yüksək səviyyəyə çatmış və Azərbaycan 169 ölkə arasında 67-ci yerdə qərarlaşmışdır. Bununla da ölkə tarixində ilk dəfə olaraq “orta insan inkişafı” kateqoriyasından çıxaraq “yüksək insan inkişafı” olan ölkələr qrupuna daxil olmuşdur. 1995-ci ildən bəri Azərbaycanda insan ömrünün orta gözlənilən müddəti 5 il artmış, təhsil müddəti 3 il uzanmış və adambaşına düşən Ümumi Milli Gəlir 338% artmışdır (HDI, 2010).
Əsas Makroiqtisadi Meyillər
Azərbaycan yeni neft yataqlarının kəşfi və xarici neft şirkətləri ilə hasilatın pay bölgüsü sazişləri (PSA) nəticəsində xarici birbaşa investisiyaları cəlb edə və təbii sərvətlərini ixrac edə bilmişdir. 1997–2009-cu illər ərzində 13 il boyunca ölkənin ÜDM-si orta hesabla hər il 14% artmışdır (Azərbaycan Respublikasının Dövlət Statistika Komitəsi, 2009a).
Lakin bu artımın əksər hissəsi sənaye istehsalı – xüsusilə neft-qaz sektorunun hesabına baş vermişdir. Bu sektor 2003–2009-cu illər arasında orta hesabla 18.8% artım nümayiş etdirmişdir (EBRD, 2009; Dünya Bankı, 2009a). Neft bumu və ölkəyə daxil olan neft gəlirləri nəticəsində adambaşına düşən ÜDM (PPP) 2009-cu ildə 3,411 avroya (4,874 ABŞ dolları) çatmışdır. Yüksək neft gəlirləri Azərbaycan iqtisadiyyatına imkan vermişdir ki, adambaşına düşən ÜDM üzrə göstəricisi Avropa İttifaqının 10 üzv ölkəsinin (Latviya, Litva, Estoniya, Çexiya, Polşa, Macarıstan, Sloveniya, Slovakiya, Rumıniya və Bolqarıstan) ümumi orta göstəricisinin 54.3%-nə bərabər olsun.